Pierwszy telefon komórkowy został zaprezentowany przez Motorolę 3 kwietnia 1973 roku. Telefony wraz z każdym dniem stają się coraz większą częścią naszego życia, są z nami w każdej chwili, korzystamy z nich w pracy, w celach zarobkowych, w chwilach odpoczynku, czy wtedy gdy chcemy się skontaktować z bliskimi. Coraz ciężej jest nam je odłożyć. 15 lipca obchodzony jest światowy dzień bez telefonu komórkowego. Jest to dzień, w którym przestajemy dzwonić, smsować, robić zdjęcia, korzystać z aplikacji czy przeglądać Internet. Ten dzień ma nam przypomnieć, że da się żyć offline, bez telefonu.
Ludzie nie tylko zatracają się w ilości czasu spędzanym z telefonem, ale również w pędzie o coraz to nowszy model, co sprawia, że rośnie liczba telefonów, z których ludzie nie korzystają, a tym samym wzrasta ilość produkowanego elektrozłomu, który w ostateczności trafia na nielegalne wysypiska w Afryce i Azji. Wpływa to nie tylko na środowisko naturalne, ale także na zdrowie ludzi.
Według naukowców aż 36% młodych ludzi nie wyobraża sobie przeżycia dnia bez telefonu. Ponadto badania wskazują, że aż 68% nastolatków traktuje telefony jako niezbędny element życia codziennego.
Telefon dla nastolatków stanowi formę kontaktu z rówieśnikami, pomaga w otrzymywaniu akceptacji, zrozumienia i daje poczucie przynależności do grupy rówieśniczej. Jednak jest to również silnie uzależniające. Objawy uzależnienia od telefonu pokrywają się z objawami uzależnienia od substancji chemicznych. Obserwuje się kompulsywne zaspokajanie danej potrzeby, utratę kontroli nad tą potrzebą oraz podporządkowanie jej codziennego życia.
Co na to może wpływać?
Przede wszystkim brak samoakceptacji, niskie poczucie wartości, brak więzi z rodzicami oraz problemy w nawiązywaniu i utrzymywaniu kontaktów. Korzystanie z telefonów pomaga w ucieczce od rzeczywistości, a tym samym od radzenia sobie z trudnymi emocjami takimi jak lęk, złość, czy samotność.
Uzależnienie od telefonu można rozpoznać, gdy osoba nieustannie sięga po telefon, nie mając ku temu żadnych powodów, sprawdza powiadomienia, a gdy nie ma takiej możliwości, odczuwa niepokój i rozdrażnienie, które może także przerodzić się w agresję bądź autoagresję. Ponadto uzależnienie od telefonu wiąże się także ze świadomym używaniem telefonu w sytuacjach niebezpiecznych. Badania prowadzone we Włoszech wykazują, że istnieją różne formy uzależnienia takie jak uzależnienie od SMS-ów, uzależnienie od nowych modeli telefonów, uzależnienie od grania na telefonie oraz SWT (syndrom wyłączonego telefonu)
Według badań to właśnie kobiety częściej niż mężczyźni prowadzą rozmowy przez telefon, czy wysyłają smsy, również częściej podejmują próby ograniczenia korzystania z telefonów. Ponadto częściej niż mężczyźni wykorzystują telefon do potrzeby zaspokajania akceptacji, bliskości, nawiązywania i podtrzymywania kontaktów społecznych oraz wyrażania emocji.
Przeprowadzono także badania, z których wynika, że istnieje związek problemowego używania telefonu z wysoką impulsywnością i ekstrawersją oraz niską sumiennością, ugodowością, otwartością na doświadczenia, neurotycznością i narcyzmem. Natomiast według azjatyckich badań determinantami uzależnienia od smartfonów są zaburzenia samokontroli, niepokój i depresja. Ponadto nadużywanie korzystania z telefonów wpływa na ilościowe i jakościowe zaburzenia snu oraz na zmęczenie w ciągu dnia. Udowodniono także, że nałogowe korzystanie z telefonu może sprzyjać rozwojowi uzależnień behawioralnych takich jak patologiczny hazard czy uzależnienie od substancji psychoaktywnych. Ponadto zaobserwowano także związek pomiędzy wzrostem liczby wypalanych papierosów a nadmiernym korzystaniem z telefonu komórkowego. Nadmierne korzystanie z telefonów wydłuża czas trwania bólu głowy, zwiększa częstotliwość występowania migreny, prowadzi do pogorszenia wzroku, wydłuża czas reakcji w trakcie prowadzenia samochodu, co może być przyczyną wypadków drogowych. Uzależnienie od telefonu może również prowadzić do takich skutków jak problemy finansowe, zaburzenia uwagi i procesu uczenia się. Ponadto poprzez zaawansowaną funkcjonalność smartfonów występuje narażenie na utratę bezpieczeństwa w sieci, śledzenie lokalizacji, identyfikację użytkownika oraz kradzież tożsamości i przestępstwa wirtualne.
Pomimo dysfukcyjnego wpływu telefonów na człowieka nie warto ich do końca skreślać, gdyż korzystanie z telefonów jest także funkcjonalnie – pomagają one w nauce i pracy. Jednakże warto czasami zrezygnować z korzystania z telefonu, odpocząć niego i przeznaczyć czas na inne zajęcia bądź chwile z bliskimi.
Źródła:
https://www.ekokalendarz.pl/dzien-bez-telefonu-komorkowego/#more-1937
https://instytutsprawobywatelskich.pl/gorski_prowokuje-swiatowy-dzien-bez-telefonu-komorkowego/
https://bimkal.pl/kalendarz/dzien-bez-telefonu-komorkowego
https://www.purepc.pl/15-lipca-dzis-swiatowy-dzien-bez-telefonu-komorkowego
Pawłowska, B., Dziurzyńska, E., Gromadzka, K., Wallace, B. E., & Zygo, M. (2012). Objawy uzależnienia od telefonu komórkowego a korzystanie z internetowych portali społecznościowych przez młodzież. Current Problems of Psychiatry, 13(2).
Pajor, P. (2021). Problemowe użytkowanie, nadmierne korzystanie, uzależnienie od smartfona. Psychiatria i Psychologia Kliniczna (Journal of Psychiatry & Clinical Psychology), 21(4).
Belcer, A., & Wojnarowska, A. (2014). Fonoholizm–nowe uzależnienie młodzieży. PATOLOGIE, 39.