Joga – co to znaczy
Słowo joga (yoga) w Sanskrycie ma wiele znaczeń. W znaczeniu terminu filozoficznego po pierwsze joga to jarzmo, ujarzmienie rozumiane jako opanowanie ciała i umysłu, tak aby nie stały na przeszkodzie do osiągnięcia rozwoju. Drugie znaczenie terminu joga łączenie (się) i połączenie (się) rozumiane jako połączenie ciała i umysłu.
Współcześnie w kulturze zachodniej najczęściej rozumiemy jogę jako spójny system praktyki prowadzący do rozwoju osobistego i osiągnięcie dobrostanu poprzez budowanie harmonii ciała i umysłu.
Krótka historia jogi
Joga to starożytny indyjski system filozoficzny znany od co najmniej 3.500 lat. To system całościowego samodoskonalenia, obejmujący zasady etyczne, pracę z ciałem i umysłem, ale też sferę duchowości. W tradycji jogi przekazywane są cztery główne ścieżki: Raja Joga (ścieżka medytacji i dyscypliny), Bhakti Joga (ścieżka miłości i oddania Bogu), Jynana Joga (ścieżka poznania i wiedzy) i Karma Joga (ścieżka bezinteresownego działania).
Najstarszym spisanym dziełem opisującym praktykę jogi, a dokładniej ścieżkę Raja Jogi, są pochodzące z III p.n.e Jogasutry przypisywane Patanjalemu i na tym przekazie najczęściej opierają się współczesne zachodnie szkoły jogi. W Jogasutrach joga definiowana jest jako ujarzmienie zjawisk świadomościowych (I.2. „Jogah cittavrttinirodhah” – w tłumaczeniu Leona Cyborana „Joga – powściągnięcie zjawisk świadomości”).
Joga klasyczna według Patanjalego
Jogasutry opisują jogę jako praktykę ośmiostopniową (Ashtanga Joga), gdzie kolejne stopnie to:
- Jamy – zasady moralne, takie jak: niekrzywdzenie (Ahimsa), umiłowanie prawdy (Satja),niekradzenie (Asteja), wstrzemięźliwość (Brahmaczarja), nieposiadanie (Aparigraha)
- Nijamy – indywidualna praktyka, nabywanie cnót, nakazy takie jak: oczyszczanie (Sauca), zadowolenie (Santosa), dyscyplina prowadząca do samorealizacji (Tapas), samopoznanie (Swadhjaja), skupienie się na najwyższej świadomości – jaźni (Iśwarapranidhana)
- Asany – pozycje ciała (Jogasutry tłum. L.Cyboran, II.46 Asana – nieruchoma i wygodna. II.47 wraz z rozluźnieniem napięcia, połączeniem się z nieskończonym.)
- Pranajama – ćwiczenia oddechowe
- Pratjahara – wycofanie zmysłów
- Dharana – związanie świadomości z przedmiotem, jego bierny odbiór (wg Patanjalego) koncentracja (wg Vivekanandy)
- Dhajana – jednostajność biernego odbioru, kontemplacja (Patanjali), medytacja (Vivekananda)
- Samadhi – skupienie, w którym wierne odbicie rzeczywistości wypełnia świadomość.
Pierwsze dwa stopnie opisują zasady moralne, stopień 3 i 4 to joga fizyczna czyli to co rozumiemy jako hatha joga, stopień 5 i 6 to etapy jogi psychicznej, ostatnie 2 stopnie to joga duchowa.
Hatha joga czyli czego możecie się spodziewać na zajęciach jogi
Najstarszym tekstem zawierającym zasady hatha jogi jest traktat spiasny w XV w. Hatha Joga Pradipika autorstwa Swami Swatmaramy. W tekście tym znajduje się opis, kilku technik pranjamy oraz opisy technik oczyszczających (krije), mudr, bandh i technik relaksacyjnych.
Współcześnie w zachodnich szkołach jogi i na zajęciach jogi najczęściej spotkacie się z praktyką hatha jogi rozumianej jako joga fizyczna. Hatha joga polega na pracy z ciałem poprzez asany (pozycje jogi) oraz pranajamę (praca z oddechem). Czasami nauczyciele korzystają również z technik jogi psychicznej, głównie technik relaksacyjnych, dobrym przykładem jest joga nidra. Obecnie istnieje wiele szkół jogi oferujących różne odmiany hatha jogi. W Polsce najbardziej popularna jest joga według metody B.K.S Iyengara – charakteryzuje się skupieniem na prawidłowym ustawieniu ciała w asanach, na zajęciach wykorzystywane są różne pomoce (paski, kostki do jogi, krzesła, koce itp.) mające ułatwić dostosowanie wersji asany do możliwości ucznia oraz minimalizowanie ryzyka kontuzji. Równie popularne są szkoły jogi dynamicznej skupiające się na płynnym i harmonijnym połączeniu oddechu z ruchem. W dynamicznych odmianach jogi takich jak Astanga Vinjasa joga, Vinjasa joga czy Vinjasa Krama właściwa praca ciała w asanach jest również ważna, ale praktyka wychodzi od prawidłowego oddechu.
Korzyści z praktyki jogi
Niezależnie od wybranej metody praktyka jogi przynosi wiele korzyści zarówno na poziomie ciała jak i emocji i równowagi wewnętrznej. Joga prowadzi do poprawy sprawności fizycznej – stabilności, elastyczności, gibkości, koordynacji, ale też poprawia tzw. czucie głębokie ciała. Joga nie tylko uelastycznia nasze ciało, ale wbrew stereotypom również wzmacnia. I ta zmiana na poziomie fizycznym jest często najszybciej zauważana. Często już po kilkunastu zajęciach ustępują bóle pleców spowodowane siedzącym trybem życia czy napięciowe bóle głowy związane niejednokrotnie ze stresem. Joga poprawia funkcjonowanie również narządów wewnętrznych, układu oddechowego, krwionośnego czy dokrewnego.
Zmiany po poziomie fizycznym pociągają za sobą zmiany na poziomie emocjonalnym i poznawczym. Praktyka jogi poprawia koncentrację i uważność, poprawia samopoczucie poprzez regulację emocji, wpływa na lepsze radzenie sobie ze stresem i wyzwaniami dnia codziennego. Joga to wspaniała lekcja poznania siebie i akceptacji swoich ograniczeń. Joga uczy też relaksacji, skupienia na tu i teraz, a to niejednokrotnie jest najtrudniejsza lekcja dla wiecznie zabieganego człowieka zachodu.