Czym jest dysleksja rozwojowa, jakie są jej przyczyny?
Dysleksja to specyficzne trudności w uczeniu się czytania i pisania przy stosowaniu standardowych metod nauczania i inteligencji na poziomie co najmniej przeciętnym oraz sprzyjających warunkach społeczno-kulturowych (DSM V „315.0”)
U jej podłoża leżą różne przyczyny do najczęściej występujących zaliczyć możemy zakłócenia pracy ośrodkowego układu nerwowego np.: zaburzenia słuchowo-językowe, wzrokowo-przestrzenne, lateralizacji. Wyróżniamy różne typy dysleksji: dysleksję typu słuchowego, dysleksję typu wzrokowego oraz dysleksję mieszaną.
Kiedy możemy stwierdzić występowanie dysleksji?
Od początku edukacji wczesnoszkolnej do końca klasy trzeciej możemy za pomocą specjalistycznych testów określić ryzyko wystąpienia dysleksji, które diagnozujemy dopiero po ukończeniu pierwszego etapu edukacji. Zatem występowanie dysleksji rozwojowej możemy stwierdzić dopiero od klasy IV.
Na co powinni zwrócić uwagę rodzice, którzy podejrzewają u dziecka występowanie dysleksji?
Wczesny rozwój dziecka
- Słabe napięcie mięśniowe.
- Brak raczkowania.
- Obniżony rozwój mowy.
- Obniżoną sprawność motoryczną.
Na etapie przedszkolnym
- Opóźniony rozwój lateralizacji.
- Obniżoną sprawność manualną.
- Słaby rozwój koordynacji wzrokowo- ruchowej.
- Trudności w uczeniu się na pamięć krótkich wierszyków, piosenek, dni tygodnia itd.
Na etapie wczesnoszkolnym oraz szkolnym
- Deficyty w zakresie percepcji oraz pamięci wzrokowej.
- Trudności z różnicowaniem głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych (b-p, g-k, d-t, w-f itd.).
- Trudności z dokonywaniem analizy oraz syntezy głosowej, fonemowej, sylabowej.
- Trudności z uczeniem się na pamięć zarówno wzrokowym jak i słuchowym.
- Utrzymujące się trudności logopedyczne oraz wadliwa wymowa.
- Wolne tempo czytania.
- Trudności z opanowaniem czytania całościowego, za pomocą wyrazów.
- Brak rozumienia czytanych treści, poleceń zadań.
- Opuszczanie, dodawanie, dublowanie liter podczas pisania.
- Błędy zapis wyrazów zawierających trudność ortograficzną pomimo znajomości podstaw pisowni.
- Trudności z opanowaniem prawidłowego pisania od strony graficznej (pismo mało czytelne, trudności z dopełnianiem kształtu liter, utrzymaniem pisma w liniaturze).
Co powinien zrobić rodzic, który rozpoznaje u swojego dziecka występowanie wyżej wymienionych symptomów?
Przede wszystkim powinien zgłosić się na badanie diagnostyczne do Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej (zarówno Państwowa Poradnia jak i Niepubliczna Poradnia wystawiają honorowane opinie na każdy etap edukacyjny) w celu uzyskania opinii na temat rozwoju dziecka i występujących specyficznych trudności w uczeniu się.
Na czym polega diagnoza w kierunku dysleksji? Jakie są jej etapy?
Diagnostyka ryzyka dysleksji, dysleksji przebiega dwutorowo i składa się z badań:
- Psychologicznych
- Pedagogicznych
Badanie psychologiczne obejmuje:
- Wywiad diagnostyczny – spotkanie rodziców z psychologiem. Na spotkanie rodzice proszeni są o dostarczenie kserokopii ewentualnej dokumentacji medycznej dziecka, opinii od specjalistów.
- Badanie testem inteligencji.
Badanie pedagogiczne obejmuje:
- Wywiad z rodzicem na temat zauważalnych trudności w nauce dziecka. Na spotkanie rodzice są proszeni o dostarczenie informacji z placówki, w której uczy się dziecko na temat funkcjonowania dziecka na co dzień, rodzaju występujących trudności.
- Badanie funkcji percepcyjno-motorycznych takich jak słuch, wzrok, pamięć, motoryka mała, lateralizacja.
- Badanie umiejętności szkolnych: tempo i technika czytania, tempo i poprawność dekodowania, czytanie ciche i głośne ze zrozumieniem, umiejętność prawidłowego pisania zarówno poziom graficzny jak i poprawność pisowni, umiejętność przepisywania, pisania ze słuchu, z pamięci.
- Dodatkowo od klasy II szkoły podstawowej znajomość podstaw pisowni – ortografia (adekwatnie do etapu edukacji, na jakim znajduje się dziecko).
- Na badanie pedagogiczne należy przynieść wytwory pracy dziecka takie jak zeszyty szkolne lub inne prace jak rysunki, szlaczki itp.
Jak długo trwa diagnoza, jak długo trzeba czekać na opinię?
Diagnoza psychologiczno – pedagogiczna pod kątem występowania specyficznych trudności w uczeniu się to proces, na który składają się zarówno badania psychologiczne jak i pedagogiczne. Diagnostyka powinna zamknąć się w 3 do 4 spotkań (długość badania zależy od możliwości dziecka). Ustawowo Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna zobligowana jest nie później niż na 30 dni po ukończeniu ostatniego spotkania diagnostycznego wystawić pisemną opinię.
Jakie opinie może wystawić Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna związane z trudnościami szkolnymi?
- Objęcia ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną, np. ucznia zdolnego czy z trudnościami w uczeniu się o charakterze trudności niespecyficznych.
- Dostosowania wymagań do indywidualnych potrzeb i możliwości ucznia.
- Specyficznych trudności w uczeniu się, w tym o ryzyku dysleksji,
Dysleksji (trudności w czytaniu), dysortografii (trudności w pisaniu pod względem poprawności zapisu), dysgrafii (trudności w pisaniu pod względem graficznym).
- Objęcia ucznia zindywidualizowaną ścieżką kształcenia.
Co nam daje opinia?
Przede wszystkim opinia zawiera informację na temat rozwoju dziecka oraz kluczowe zagadnienie co leży u podłoża dysleksji, jakie dysfunkcje występują u dziecka. Każda opinia zawiera wskazania do pracy z dzieckiem zarówno w domu jak i w szkole, co niewątpliwie może poprawić funkcjonowanie dziecka, jego poczucie bezpieczeństwa.
Z uwagi na występującą dysleksję szkoła zobligowana jest do włączenia zaleceń przygotowanych przez specjalistów w codzienne funkcjonowanie dziecka w szkole. I tak dla przykładu dzieci, które mają stwierdzone specyficzne trudności mogą powinny dostać dodatkowy czas zarówno na egzaminach jak i podczas sprawdzianów, kartkówek. U ucznia, u którego występują trudności w pisaniu pod postacią dysortografii, nie powinny być zliczane wszystkie błędy, a ocenie powinna podlegać merytoryczna część pracy. Nauczyciel powinien upewnić się, czy dziecko z dysleksją rozumie czytany tekst, rozumie treść poleceń.
Co dalej z tą dysleksją?
Co możemy zrobić z dysleksją? Na podstawie stwierdzonych trudności możemy wspierać rozwój dziecka poprzez różnorodne gry, ćwiczenia, zabawy. Alternatywą do pracy w domu są ćwiczenia terapii pedagogicznej o charakterze korekcyjno–kompensacyjnym, na terenie Poradni, bazujące na doskonaleniu mocnych stron dziecka oraz na minimalizowaniu występujących deficytów. Zajęcia takie mogą mieć różną formę: ćwiczenia indywidualne, ćwiczenia grupowe oraz ich obszar może obejmować różne aspekty np.: wzmacnianie rozwoju słuchowo-językowego, pamięci słuchowej, ćwiczenia koordynacji wzrokowo-ruchowej, ćwiczenia pamięci wzrokowej, treningi czytania, pisania, wzmacnianie koncentracji uwagi – wszystko zależy od występujących trudności.